Ang talumpati ay isang uri ng pampublikong pagsasalita na kadalasang ginagamit upang magbigay ng mga impormasyon, magturo ng mga aral, magbigay ng inspirasyon, maghatid ng mga mensahe, o magbigay ng mga panawagan sa mga tagapakinig. Ito ay karaniwang ginagamit sa mga pulong, pagtitipon, at iba pang okasyon.
Ang mga bahagi ng talumpati ay maaaring sumusunod:
Pambungad - Ito ay ang bahagi ng talumpati kung saan nagbibigay ng pansin sa mga tagapakinig sa pamamagitan ng pagpapakilala sa sarili o sa paksang pag-uusapan.
Layunin - Ito ay naglalaman ng layunin ng talumpati kung saan ipinapakita kung ano ang nais mangyari o maisagawa ng nagsasalita sa kanyang talumpati.
Pangunahing Bahagi - Ito ay ang bahagi ng talumpati kung saan ipinapakita na ang nagsasalita ay may sapat na kaalaman tungkol sa paksang pag-uusapan. Ito rin ang bahagi ng talumpati kung saan ipinapakita ang mga datos, halimbawa, o mga karanasan na magtutulungan upang mapatibay ang layunin ng nagsasalita.
Pagpapakatotoo - Ito ay kung saan nagbibigay ng katuwiran ang nagsasalita o nagpapakita ng kanyang pagsang-ayon o hindi pagsang-ayon sa kanyang mga pahayag
Wakas
Ito naman ang bahagi ng talumpati kung saan binubuod ng tagapagsalita ang kanyang mga naging argumento at ipinapakita ang kanilang kabuluhan sa buong paksa ng talumpati. Sa bahaging ito, inilalahad ng tagapagsalita ang mga pinakamalakas na katibayan, katwiran at paniniwala upang makahikayat ng pagkilos mula sa mga tagapakinig ayon sa paksa ng talumpati.
Karaniwang ginagamit dito ang mga pagbubuod, repleksyon, o pagtatalakay ng mga solusyon sa mga problema na nabanggit sa gitna ng talumpati.
Sa pangkalahatan, ang tatlong bahagi ng talumpati ay naglalayong maghatid ng mensahe o kaisipan sa mga tagapakinig sa pamamagitan ng pagpapakilala sa paksa, pagbibigay ng mga detalye at argumento, at pagbibigay ng kahulugan sa kabuuan ng paksa ng talumpati.
Halimbawa ng mga uri ng talumpati
Pagsasalaysay (Narrative) - Ito ay isang talumpati na nagkuwento o naglalahad ng isang kwento o pangyayari.
Panghihikayat (Persuasive) - Ito ay isang uri ng talumpati na may layuning mag-udyok, magkumbinsi, o magpakilos ng mga tagapakinig upang sumang-ayon sa isang pananaw, ideya, o posisyon.
Pangangatwiran (Argumentative) - Ito ay isang uri ng talumpati na may layuning magpahayag ng mga argumento at patunay upang suportahan ang isang tiyak na pananaw o posisyon.
Pagbibigay-pugay (Commemorative) - Ito ay isang uri ng talumpati na naglalayong magbigay ng pagkilala at pagpapahalaga sa isang tao, pangyayari, o okasyon.
Edukasyon (Informative) - Ito ay isang uri ng talumpati na naglalayong magbigay ng impormasyon o kaalaman tungkol sa isang tiyak na paksa.